ไม้ล้มลุก มีขนสั้นนุ่มหนาแน่นตามเหง้า แผ่นใบ ก้านใบ ช่อดอก กลีบเลี้ยงและกลีบดอกด้านนอก ใบรูปกลมหรือรูปไข่กว้าง ยาว 4–9 ซม. ปลายกลม โคนใบแบบก้นปิด เส้นแขนงใบข้างละ 3–5 เส้น ก้านใบยาว 8–20 ซม. ใบอ่อนสีเงิน ช่อดอกคล้ายช่อซี่ร่มออกจากเหง้า 1–2 ดอก ก้านช่อยาว 4.5–7.5 ซม. ก้านดอกยาว 0.7–1.7 ซม. กลีบเลี้ยงรูปปากเปิด ยาวประมาณ 5 มม. กลีบรูปแถบ กลีบบน 2 กลีบ แยกกัน 3 กลีบล่างเชื่อมติดกันประมาณ 2 มม. ดอกสีม่วงเข้ม หลอดกลีบดอกยาวประมาณ 4.5 มม. ด้านในมีต่อมเล็ก ๆ กลีบปากบนยาว 6–8.5 มม. แฉกลึก กลีบล่างยาว 10–12.5 มม. กลีบรูปรีกว้าง กลีบกลางยาวประมาณ 8 มม. กลีบคู่ข้างยาวกว่าเล็กน้อย อับเรณูยาวประมาณ 4 มม. มีต่อมกระจาย เกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน 3 อัน รังไข่มีขนและต่อมหนาแน่น ก้านเกสรเพศเมียยาว 8.5 มม. (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ขาวกำมะหยี่, สกุล)

พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือที่ดอยตุง จังหวัดเชียงราย ขึ้นบนหินปูนในป่าดิบเขา ความสูง 1300–1400 เมตร

ชื่ออื่น   นรีรัตน์, ม่วงกำมะหยี่ (ทั่วไป)