ไม้พุ่มหรือไม้ต้น แยกเพศต่างต้นหรือร่วมต้นหรือมีดอกสมบูรณ์เพศอยู่ด้วย ไม่มีหูใบ เปลือกส่วนมากสีเทาดำ ใบเรียงสลับระนาบเดียว ดอกเพศผู้ส่วนมากออกเป็นช่อกระจุกสั้น ๆ ตามซอกใบ กิ่ง และลำต้น กลีบเลี้ยงและกลีบดอกจำนวนอย่างละ 3–7 กลีบ ดอกเพศเมียส่วนมากออกเดี่ยว ๆ คล้ายดอกเพศผู้แต่ขนาดใหญ่กว่า กลีบเลี้ยงขยายในผล กลีบดอกเชื่อมติดกัน เกสรเพศผู้มี 4 อัน หรือหลายอัน ก้านชูอับเรณูส่วนมากเกลี้ยง มีหรือไม่มีเกสรเพศผู้ที่เป็นหมันหรือรังไข่ที่ไม่เจริญ รังไข่มี 2–16 ช่อง แต่ละช่องมีออวุล 1–2 เม็ด เกสรเพศเมียมี 2–8 อัน ยอดเกสรเพศเมียแยก 2 แฉก ผลสดหรือแห้งมีหลายเมล็ด บางครั้งแข็ง เมล็ดแบน เอนโดสเปิร์มเรียบหรือเป็นชั้น

สกุล Diospyros มีประมาณ 500 ชนิด ส่วนใหญ่อยู่ในเขตร้อน ในไทยมีประมาณ 70 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “dios” เกี่ยวกับเทพเจ้า และ “pyros” ข้าวสาลี เป็นคำกรีกโบราณ “diospyron” ที่ใช้เรียกพืชหลายชนิดที่ผลรับประทานได้

ไม้ต้น สูง 10–30 ม. มีขนสั้นนุ่มตามกิ่งและใบอ่อน ก้านใบ และกลีบเลี้ยงด้านนอก ใบรูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 4–8 ซม. ปลายแหลมหรือแหลมยาว เส้นแขนงใบข้างละ 10–15 เส้น ก้านใบยาว 0.5–1 ซม. ดอกเพศผู้กลีบเลี้ยงรูประฆัง ยาว 1–2 มม. มี 4 กลีบ แฉกลึกประมาณกึ่งหนึ่ง กลีบดอกรูปคนโท ยาว 6–8 มม. มี 4 กลีบ แฉกลึกประมาณกึ่งหนี่ง ก้านดอกยาวประมาณ 1 มม. เกสรเพศผู้ มี 14–24 อัน รังไข่ที่ไม่เจริญเกลี้ยงหรือมีขนยาว รังไข่มีขนสั้นนุ่ม มี 8 ช่อง เกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน มี 8–10 อัน ผลกลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2 ซม. กลีบเลี้ยงปลายแฉกประมาณกึ่งหนึ่ง กลีบพับงอกลับ ก้านผลยาว 2–5 มม. เอนโดสเปิร์มเรียบ

พบที่พม่า และภูมิภาคอินโดจีน ในไทยพบทุกภาค ขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง หรือเขาหินปูน ความสูงถึงประมาณ 500 เมตร รากและผลดิบใช้เป็นยาถ่ายพยาธิ ควรใช้ด้วยความระมัดระวังเนื่องจากมีพิษ ผลให้สีดำใช้ย้อมผ้า

ชื่ออื่น   ผีเผา (เงี้ยว-ภาคเหนือ); มะเกลือ (ทั่วไป); มักเกลือ (เขมร-ตราด)