สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

ฟ้าขาว

ฟ้าขาว  สกุล
วันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2560

Leptodermis Wall.

Rubiaceae

ไม้พุ่ม หูใบร่วมขนาดเล็ก ปลายแยกเป็นแฉก ใบเรียงตรงข้าม ช่อดอกออกสั้น ๆ ตามซอกใบบนกิ่งสั้น ใบประดับรูปถ้วย กลีบดอกและกลีบเลี้ยงจำนวนอย่างละ 5 กลีบ กลีบเลี้ยงติดทน ดอกรูปดอกเข็ม ปากหลอดกลีบดอกมีขน เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดภายในหลอดกลีบดอก รังไข่ใต้วงกลีบ มี 3–5 ช่อง แต่ละช่องมีออวุล 1 เม็ด ก้านเกสรเพศเมียมี 2 แบบ แบบยาวและแบบสั้น ยอดเกสรแยก 3–5 แฉก ผลแห้งแตกมีฝาปิดด้านบน มี 5 ซีก เยื่อหุ้มคล้ายตาข่าย เมล็ดขนาดเล็ก เปลือกบาง

สกุล Leptodermis อยู่วงศ์ย่อย Rubioideae และเผ่า Paederieae มีประมาณ 40 ชนิด พบที่อินเดีย เนปาล จีน พม่า และญี่ปุ่น พบมากในจีนตอนใต้ ในไทยมี 2 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “leptodermia” หรือ “leptodermos” หมายถึงผนังบาง ตามลักษณะกลีบเลี้ยง หรือผนังผล


ฟ้าขาว
วันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2560

Leptodermis trifida Craib

Rubiaceae

ไม้พุ่มสูง 1–1.5 ม. ใบรูปใบหอกแกมรูปไข่ ยาว 1.5–4 ซม. ปลายมีติ่งหนาม ก้านใบยาว 2–3 มม. ใบประดับติดทน กลีบเลี้ยงรูปสามเหลี่ยมแคบ ยาวประมาณ 1 มม. ดอกสีขาวหรืออมชมพู ด้านนอกมีขนประปราย ด้านในขนหนาแน่น หลอดกลีบดอกยาว 0.8–1.2 ซม. กลีบยาว 2–4 มม. เกสรเพศผู้ยื่นพ้นปากหลอดกลีบในดอกที่ก้านเกสรเพศเมียสั้น ยอดเกสรเพศเมียแยก 3 แฉก ยื่นพ้นปากหลอดกลีบในดอกที่ก้านเกสรเพศเมียยาว ผลยาว 5–7 มม. มี 3 เมล็ด ยาวประมาณ 3 มม.

พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือที่ดอยเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ขึ้นบนเขาหินปูนที่เปิดโล่ง ความสูง 1500–2100 เมตร

ฟ้าขาว: ดอกออกเป็นกระจุกตามซอกใบบนกิ่งสั้น ใบเกือบไร้ก้าน ปลายมีติ่งหนาม (ภาพ: ธรรมรัตน์ พุทธไทย)

ฟ้าขาวใบสั้น
วันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2560

Leptodermis crassifolia Collett & Hemsl.

Rubiaceae

ไม้พุ่มสูงประมาณ 1 ม. หูใบร่วมขนาดเล็ก ใบรูปใบหอกแกมรูปไข่ ยาว 0.8–1 ซม. ใบบนกิ่งสั้นขนาดเล็กค่อนข้างกลม ก้านใบสั้นมาก ยาวประมาณ 1 มม. กลีบเลี้ยงรูปสามเหลี่ยม ยาวประมาณ 1 มม. ดอกสีขาว ด้านนอกมีขน หลอดกลีบดอกยาว 5–7 มม. กลีบยาวประมาณ 2 มม. ปลายกลีบมีขนกระจุกยาว ยอดเกสรเพศเมียแยก 5 แฉก ยื่นพ้นปากหลอดกลีบในดอกที่ก้านเกสรเพศเมียยาว ผลยาวประมาณ 4 มม. มี 5 เมล็ด ยาวประมาณ 3 มม.

พบที่พม่าตอนบน และภาคเหนือตอนล่างของไทยที่ดอยหัวหมด จังหวัดตาก ขึ้นบนเขาหินปูนที่เปิดโล่ง ความสูง 900–1000 เมตร

ฟ้าขาวใบสั้น: ใบขนาดเล็ก ดอกออกเป็นช่อสั้น ๆ ตามข้อ ด้านนอกมีขน ปลายกลีบมีขนกระจุกยาว (ภาพ: ปรีชา การะเกตุ)



เอกสารอ้างอิง

Chen, T. (2011). Rubiaceae (Leptodermis). In Flora of China Vol. 19: 198.

Puff, C., K. Chayamarit and V. Chamchumroon. (2005). Rubiaceae of Thailand. Forest Herbarium. Bangkok.