สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

ผักนมหิน2

ผักนมหิน2
วันที่ 30 มกราคม 2560

Cyrtandromoea grandiflora C.B.Clarke

Gesneriaceae

ไม้ล้มลุก อายุหลายปี สูง 1–2 ม. มีขนละเอียดตามลำต้น ช่อดอก ก้านดอก และกลีบเลี้ยง ใบเรียงตรงข้าม รูปขอบขนานหรือแกมรูปใบหอก ยาว 8–22 ซม. ปลายแหลมยาว โคนแหลมหรือเรียวสอบ ขอบจักฟันเลื่อย แผ่นใบด้านบนมีขนยาวกระจาย ด้านล่างขนหนาแน่นตามเส้นแขนงใบ ก้านใบยาว 1–4 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ ยาว 4–7 ซม. มี 2–6 ดอก ใบประดับขนาดเล็ก บาง หลอดกลีบเลี้ยงยาว 0.8–2.5 ซม. ขยายยาวได้ถึง 3 ซม. ในผล ปลายแยก 5 แฉก รูปปากเปิด ปลายกลีบแหลมยาว ดอกสีขาวหรือม่วงอ่อน รูปแตรแคบ ๆ หลอดกลีบยาว 3–5.5 ซม. กลีบปากบนแยกเป็น 2 กลีบ กลีบล่าง 3 กลีบ กลม ๆ ด้านนอกมีขนต่อมประปราย เกสรเพศผู้ 2 คู่ยาวไม่เท่ากัน ติดที่โคนหลอดกลีบ อับเรณูกางออก รังไข่รูปกรวยหรือรูปทรงกระบอก ก้านเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย ยอดเกสรมี 2 ครีบ ผลแห้งแตก มีกลีบเลี้ยงหุ้ม ยาวประมาณ 1.5 ซม. เมล็ดขนาดเล็กจำนวนมาก

พบที่พม่า และสุมาตรา ในไทยพบทางภาคเหนือที่เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน ตาก ขึ้นใต้ร่มเงาในป่าดิบเขา ระดับความสูง 1200–1700 เมตร

สกุล Cyrtandromoea Zoll. เคยถูกแยกออกจากวงศ์ Gesneriaceae ให้อยู่ภายใต้วงศ์ Scrophulariaceae ข้อมูลปัจจุบันกลับมาอยู่วงศ์เดิม มีประมาณ 12 ชนิด พบที่พม่า จีนตอนใต้ และภูมิภาคมาเลเซีย ในไทยมี 3 ชนิด อีก 2 ชนิด คือ ผักนมหิน C. subsessilis (Miq.) B.L.Burtt ลำต้น ใบ ก้านดอก และกลีบเลี้ยงมีขนสั้นนุ่ม ช่อดอกมี 1–2 ดอก พบทางภาคตะวันตกเฉียงใต้และภาคใต้ และช้าสามแก้ว C. grandis Ridl. ลำต้นและใบเกลี้ยง กลีบเลี้ยงมักมีสีแดง ช่อดอกออกใกล้โคนต้น พบทางภาคใต้ตอนล่าง ชื่อสกุลหมายถึงคล้ายกับสกุล Cyrtandra

ชื่ออื่น   ช้องแก้ว (ทั่วไป); ผักนมหิน (Chiang Mai); ระฆังดอย (ทั่วไป)

ผักนมหิน: ช่อดอกแบบช่อกระจุก มีหลายดอก หลอดกลีบเลี้ยงยาว ติดทนหุ้มผล ดอกรูปแตรแคบ ๆ ด้านนอกมีขนต่อมประปราย (ภาพ: ธีรวัฒน์ บุญทวีคุณ, ราชันย์ ภู่มา)



เอกสารอ้างอิง

Hong, D., H. Yang, C.L. Jin, M.A. Fischer, N.H. Holmgren and R.R. Mill. (1998). Scrophulariaceae. In Flora of China Vol. 18: 41.

Smith, J.F., K.D. Brown, C.L. Carroll and D.S. Denton. (1997). Familial placement of Cyrtandromoea, Titanotrichum and Sanango: three problematic genera of the Lamiales. Taxon 46: 65–74.

Yamazaki, T. (1990). Scrophulariaceae. In Flora of Thailand Vol. 5(2): 154–157.