ไม้ล้มลุกทอดนอนหรือทอดเลื้อย ใบเรียงตรงข้าม ขนาดมักไม่เท่ากัน ช่อดอกแบบช่อกระจุกคล้ายช่อซี่ร่มแยกแขนงห่าง ๆ ใบประดับขนาดเล็ก ดอกรูประฆัง วงกลีบรวมคอดเว้าเหนือรังไข่ มี 5 กลีบ ปลายตัดหรือพับจีบ เกสรเพศผู้ 1–5 อัน ไม่ยื่นพ้นหลอดกลีบหรือยื่นเพียงเล็กน้อย ก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกันที่โคน รังไข่เบี้ยว มีก้าน ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม ผลคล้ายผลแห้งเมล็ดล่อน รูปกรวยกลับหรือคล้ายกระบอง เป็นสัน 5 สัน มักมีขนต่อมเหนียว มีเมล็ดเดียว

สกุล Boerhavia มีประมาณ 50 ชนิด พบในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อน ในไทยมี 2 ชนิด และอาจมี B. repens L. และ B. coccinea Mill. ซึ่งมักสับสนและคล้ายกับ B. diffusa L. มาก ลำต้นไม่ทอดเลื้อย มีขนทั่วไป ช่อดอกออกตามซอกใบหรือปลายกิ่งไม่ชัดเจน ส่วนชนิด B. chinensis (L.) Asch. & Schweinf. ในที่นี้ให้เป็นชื่อพ้องของขี้อ้นเครือ Commicarpus chinensis (L.) Heimerl ซึ่งช่อดอกแบบช่อซี่ร่ม ดอกรูปแตร เกสรเพศผู้และเพศเมียยื่นเลยปากหลอดกลีบ ผลมีตุ่มนูนขึ้นชัดเจน ชื่อสกุลตั้งตามนายแพทย์และนักพฤกษศาสตร์ชาวดัตช์ Herman Boerhaave (1668–1739)

ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 1 ม. ลำต้นตั้งตรงหรือทอดเลื้อย ใบส่วนมากอยู่ช่วงล่างของลำต้น ใบรูปไข่หรือคล้ายสี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด แกมรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 2–8 ซม. ปลายแหลม โคนกลมหรือตัด ขอบบางครั้งเว้าเป็นคลื่น แผ่นใบมีขนละเอียดและจุดโปร่งใสกระจาย ก้านใบยาว 0.5–5.5 ซม. ช่อดอกแยกแขนงหลายครั้ง แผ่กระจาย ช่อดอกย่อยส่วนมากมี 1–5 ดอก ไร้ก้านหรือก้านยาวได้ถึง 5 มม. ดอกส่วนมากสีขาว หรือมีปื้นชมพูหรือม่วง กลีบรวมยาวประมาณ 2 มม. เกสรเพศผู้ 1–4 อัน ยื่นพ้นปากหลอดกลีบเล็กน้อย ผลรูปกรวยกลับปลายตัด มี 5 สัน ปลายสันมักแหลม เกลี้ยง ยาว 2–4 มม.

เป็นวัชพืชทั่วไปในเขตร้อน มีสรรพคุณด้านสมุนไพรหลายอย่าง โดยเฉพาะราก

ชื่ออื่น   ผักขมหิน (ภาคใต้); หญ้าหนวดแมว (ภาคกลาง)

ไม้ล้มลุก ลำต้นทอดเลื้อยยาวได้ถึง 1–2 ม. รากหนา ใบรูปไข่แกมรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 1–5 ซม. ปลายแหลมหรือมน โคนกลมหรือตัด ขอบใบมีต่อมขนสีแดง ก้านช่อดอกยาว ใบประดับรูปสามเหลี่ยมขนาดเล็ก ปลายเรียวแหลม ติดทน แต่ละช่อกระจุกย่อยส่วนมากมี 2–5 ดอก ดอกสีชมพู แดง หรือขาว ก้านดอกสั้นหรือไร้ก้าน กลีบรวม 1.5–2 มม. ปลายจักตื้น ๆ เกสรเพศผู้ส่วนมากมี 2–3 อัน ยื่นพ้นหลอดกลีบเล็กน้อย ผลรูปคล้ายกระบอง ปลายมนกลม มี 5 สัน ยาว 2–3.5 มม. มีต่อมเหนียวกระจายและขนประปราย

เป็นวัชพืชทั่วไปในเขตร้อน กินเป็นผักสด มีสรรพคุณด้านสมุนไพรหลายอย่าง ในออสเตรเลียถือว่าเป็นวัชพืชชั้นดี ใช้เลี้ยงแกะและวัว

ชื่อสามัญ  Spreading hog-weed

ชื่ออื่น   นังกู่แซ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน); ปังแป (ภาคเหนือ); ผักขมฟ้า (สุโขทัย); ผักขมหิน (ภาคกลาง); ผักเบี้ยหิน (ภาคเหนือ); ผักปั๋งดิน (เชียงใหม่); ผักเมียก (ตาก)