Index to botanical names
ผกากรอง
Verbenaceae
ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 2 ม. ลำต้นเป็นเหลี่ยมมน ไม่มีหนาม ใบเรียงรอบข้อ 3 ใบ หรือเรียงตรงข้าม รูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 4–10 ซม. ขอบจักมน แผ่นใบด้านล่างมีขนหนาแน่นและต่อมกระจาย ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่นคล้ายช่อเชิงลด ออกช่อเดี่ยว ๆ หรือเป็นคู่ ยาวได้ถึง 6 ซม. ในผล ก้านช่อสั้นหรือยาวกว่าช่อดอก ใบประดับมีขนสั้นนุ่ม ช่วงโคนช่อรูปไข่ ยาว 0.7–1 ซม. ช่วงปลายช่อเรียวแคบ และสั้นกว่า ดอกไร้ก้าน กลีบเลี้ยงเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายจักไม่ชัดเจน ดอกสีม่วงหรือชมพู สมมาตรด้านข้าง ปากหลอดกลีบสีเหลือง ด้านนอกและปากหลอดมีขนสั้นนุ่ม หลอดกลีบโค้ง ยาว 6–8 มม. มี 4 กลีบ รูปกลม สั้นกว่าหลอดกลีบ กลีบล่างยาวกว่ากลีบอื่นเล็กน้อย เกสรเพศผู้สั้น 2 อัน ยาว 2 อัน ติดใต้จุดกึ่งกลางหลอดกลีบ ก้านชูอับเรณูสั้น ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 1 มม. ยอดเกสรเป็นตุ่มเบี้ยว ช่อผลยื่นยาว ผลสดผนังชั้นในแข็ง แก่สีม่วง เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3 มม. มี 2 ไพรีน แต่ละไพรีนมีเมล็ดเดียวมีถิ่นกำเนิดในอเมริกาเขตร้อน ขึ้นเป็นวัชพืชทั่วไปในแอฟริกา และเอเชีย ในไทยส่วนมากพบตามป่าเบญจพรรณ และเขาหินปูนทางภาคเหนือ ความสูงถึงประมาณ 1000 เมตรสกุล Lantana L. มีประมาณ 55 ชนิด ส่วนใหญ่พบในอเมริกา และแอฟริกา ในไทยมี 3 ชนิด ที่พบทั่วไปคือ ผกากรอง L. camara L. ลำต้นมีหนาม แผ่นใบสาก ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่น มีหลากสี มีถิ่นกำเนิดในแถบหมู่เกาะแคริบเบียน ส่วนผกากรองเลื้อย L. montevidensis (Spreng.) Briq. มีถิ่นกำเนิดในอเมริกาใต้ เป็นไม้เถา ไม่มีหนาม ดอกส่วนมากมีสีม่วงอมฟ้า
ผกากรองป่า: ขอบใบจักมน ช่อดอกคล้ายช่อเชิงลด ใบประดับมีขนสั้นนุ่ม กลีบดอกสมมาตรด้านข้าง ปากหลอดกลีบดอกสีเหลือง ช่อผลยื่นยาว ผลแก่สีม่วง (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา, ปรีชา การะเกตุ)
Atkins, S. (2010). Verbenaceae. In Flora of Thailand Vol. 10(2): 252–261.
Staples, G.W. and D.R. Herbst. (2005). A tropical garden flora. Bishop Museum Press, Honolulu, Hawai`i.