ไม้เถาล้มลุก แยกเพศต่างต้น มือจับปลายแยก 2 แฉก ใบเดี่ยวหรือใบประกอบมีใบย่อย 3–5 ใบ ช่อดอกคล้ายช่อกระจะแยกแขนง ใบประดับขนาดเล็ก ส่วนมากรูปแถบ ร่วงเร็ว ช่อดอกเพศผู้ดอกจำนวนมาก ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียคล้ายกัน ฐานรองดอกตื้น กลีบเลี้ยง 5 กลีบ แยกจรดโคน กลีบดอก 5 กลีบ โคนเชื่อมติดกัน เกสรเพศผู้ 5 อัน ก้านชูอับเรณูแยกหรือเชื่อมติดกัน อับเรณูมีรอยเชื่อมแนวเดียว (1-thecous) เป็นหมันในดอกเพศเมีย รังไข่มี 3 ช่อง ก้านเกสรเพศเมีย 3 อัน สั้น ยอดเกสรเพศเมียจักเป็นพูหรือรูปพระจันทร์เสี้ยว ผลแห้งแตก รูปกระบองปลายตัด แตกเป็น 3 ซีก เมล็ดจำนวนมาก ปลายมีปีกบาง ๆ

สกุล Neoalsomitra มี 11 ชนิด พบในเอเชียและออสเตรเลีย ในไทยมี 5 ชนิด ชื่อสกุลหมายถึงสกุลใหม่ที่คล้ายกับสกุล Alsomitra

ไม้เถาล้มลุก ยาวได้ถึง 5 ม. มีขนกระจายตามกิ่ง แผ่นใบ ช่อดอก และก้านดอก ใบเดี่ยว รูปไข่ จัก 3–5 พู หรือใบประกอบมีใบย่อย 3–5 ใบ เส้นผ่านศูนย์กลาง 2–13 ซม. ก้านใบยาว 0.5–3 ซม. ก้านใบย่อยยาว 0.3–1 ซม. ช่อดอกเพศผู้ยาว 5–15 ซม. แยกแขนงแคบ ๆ ก้านช่อสั้น แต่ละใบประดับมี 1–2 ดอก ก้านดอกยาว 0.5–1.2 ซม. กลีบเลี้ยงรูปสามเหลี่ยมแคบ ยาว 1.5–2 มม. กลีบดอกรูปไข่หรือรูปขอบขนาน ยาว 2.5–4 มม. โคนเส้นกลางกลีบเป็นสันนูน ก้านชูอับเรณูแยกกัน โค้ง ดอกเพศเมียมีหนึ่งหรือหลายดอก ก้านดอกยาว 3–7 มม. มี 1–3 ผลยาว 2.5–4 ซม. ก้านยาว 0.5–1 ซม. มี 15–20 เมล็ด สีน้ำตาลอ่อนหรือดำ รูปรี ยาว 4–5 มม. ปีกขยายกว้างด้านเดียว

พืชถิ่นเดียวของไทย พบกระจายห่างทุกภาค ภาคใต้ถึงสุราษฎร์ธานี ขึ้นตามป่าละเมาะบนเขาหินปูน ความสูงถึงประมาณ 600 เมตร

ชื่อพ้อง  Alsomitra plena Craib

ไม้เถาล้มลุก ยาวได้ถึง 12 ม. ใบประกอบส่วนมากมี 3 ใบ ใบคู่ข้างมักจักเป็นพู เส้นผ่านศูนย์กลาง 5–20 ซม. ก้านใบประกอบยาว 0.5–5 ซม. ใบย่อยรูปรี รูปไข่ หรือแกมรูปขอบขนาน ปลายใบแหลมหรือมน ปลายมีติ่งแหลม ยาว 1–2 มม. ก้านใบย่อยยาว 0.4–2 ซม. ช่อดอกเพศผู้ยาว 10–30 ซม. แยกแขนง ก้านช่อยาว 1.5–4 ซม. ใบประดับใบล่างจักเป็นพู ขนาดใหญ่กว่าช่วงปลายช่อ แต่ละใบประดับมีได้ถึง 5 ดอก ก้านดอกยาว 0.5–1 ซม. กลีบเลี้ยงรูปไข่ ยาวประมาณ 2 มม. กลีบดอกรูปไข่ ยาวประมาณ 3 มม. ก้านชูอับเรณูแยกกัน ช่อดอกเพศเมียยาว 2–10 ซม. มีได้ถึง 10 ดอก ก้านดอกยาวประมาณ 1 ซม. ยอดเกสรเพศเมียรูปพระจันทร์เสี้ยว มีหนึ่งหรือหลายผล ยาว 4–8 ซม. ก้านยาว 1–2 ซม. เมล็ดยาว 0.6–1 ซม. ขอบจัก 5–7 แฉก คล้ายรูปดาว ผิวมีตุ่มละเอียด ปีกยาว 1.4–2.7 ซม.

พบที่อินเดีย บังกลาเทศ ภูฏาน พม่า จีนตอนใต้ ภูมิภาคอินโดจีน คาบสมุทรมลายู สุมาตรา ฟิลิปปินส์ ออสเตรเลีย และหมู่เกาะแปซิฟิก ในไทยพบทุกภาค ขึ้นตามป่าเบญจพรรณ และป่าดิบแล้ง หรือเขาหินปูน ความสูงถึงประมาณ 1000 เมตร

ชื่อพ้อง  Zanonia clavigera Wall., Alsomitra pubigera Prain

ไม้เถาล้มลุก ยาวได้ถึง 4 ม. มีหัวใต้ดิน ใบประกอบมี 5 ใบย่อย ใบตามช่อดอกมักมี 3 ใบ เส้นผ่านศูนย์กลาง 4–10 ซม. ก้านใบประกอบยาว 1–2.5 ซม. ใบย่อยรูปรี รูปขอบขนาน หรือรูปใบหอกกลับ ปลายแหลมมน ก้านใบย่อยยาวประมาณ 1 ซม. ช่อดอกเพศผู้ยาว 5–15 ซม. มีขนต่อมละเอียด ก้านช่อสั้น แต่ละใบประดับมี 1–3 ดอก ก้านดอกยาว 3–6 มม. ดอกบานเส้นผ่านศูนย์กลาง 6–8 มม. กลีบเลี้ยงและกลีบดอกคล้าย ๆ กัน มี 10–14 กลีบ รูปใบหอก ยาว 3–4 มม. ก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกันที่โคน ช่อดอกเพศเมียยาวได้ถึง 5 ซม. ยอดเกสรเพศเมียจักเป็นพู มี 1–10 ผล ผลยาว 4–6.5 ซม. ก้านยาว 0.4–1 ซม. เมล็ดรูปลูกแพร์ ยาว 6–7.5 มม. ผิวมีตุ่มละเอียด ปีกยาว 0.8–1.3 ซม.

พืชถิ่นเดียวของไทย พบกระจายห่าง ๆ ทางภาคเหนือ ภาคตะวันออก ภาคกลาง และภาคตะวันออกเฉียงใต้ ขึ้นตามป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ และป่าดิบแล้ง หรือเขาหินปูน ความสูงถึงประมาณ 700 เมตร

ชื่อพ้อง  Zanonia clavigera Wall., Alsomitra pubigera Prain