สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

น้ำใจใคร่

น้ำใจใคร่
วันที่ 28 พฤศจิกายน 2559

Olax scandens Roxb.

Olacaceae

ไม้พุ่มรอเลื้อย ลำต้นมักมีหนามสั้น ๆ กิ่งอ่อนมีขน ใบเรียงสลับระนาบเดียว รูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 2–9.5 ซม. แผ่นใบส่วนมากมีขนสั้นนุ่มทั้งสองด้าน ก้านใบยาว 0.5–1 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจะหรือแยกแขนงสั้น ๆ ตามซอกใบ มี 1–3 ช่อ ยาว 0.5–3.5 ซม. ใบประดับขนาดเล็ก ร่วงเร็ว ก้านดอกยาว 1–2 มม. กลีบเลี้ยงเชื่อมกันที่โคน ปลายแยก 4–5 แฉกไม่ชัดเจน ยาวประมาณ 1 มม. ขยายในผล กลีบดอก 3 กลีบ สีขาวครีม รูปใบหอกหรือรูปแถบ ยาวเกือบ 1 ซม. 2 กลีบหรือทั้ัง 3 กลีบแฉกลึกประมาณกึ่งหนึ่ง พับงอกลับ ดูคล้ายมี 5 หรือ 6 กลีบ เกสรเพศผู้ที่สมบูรณ์ 3 อัน เกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน 5 อัน อับเรณูแฉกลึก รังไข่เกลี้ยง ก้านเกสรเพศเมียรูปทรงกระบอกสั้น หรือยาว 5–6 มม. ยอดเกสรเพศเมียจัก 3 พูไม่ชัดเจน ผลสดผนังชั้นในแข็ง รูปรีกว้างเกือบกลม ยาว 1–1.5 ซม. สุกสีเหลืองหรืออมส้ม กลีบเลี้ยงหุ้มเกินกึ่งหนึ่ง

พบที่มาดากัสการ์ อินเดียรวมหมู่เกาะอันดามันและนิโคบาร์ ศรีลังกา บังกลาเทศ พม่า ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย นิวกินี และหมู่เกาะแปซิฟิก ในไทยพบทุกภาค ขึ้นตามชายป่า ที่โล่ง ใกล้ชายฝั่งทะเล ความสูงระดับต่ำ ๆ ชนิด O. psittacorum (Lam.) Vahl เป็นชื่อพ้องตาม Catalogue of Life (October 2015) เปลือกและรากแก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย แก้ไข้ ผลแก้ตาอักเสบ

สกุล Olax L. มีประมาณ 40 ชนิด ในไทยมี 3 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษาละติน “olax” หรือ “olacis” กลิ่น หมายถึงพืชบางชนิดในสกุลนี้มีกลิ่น

ชื่อพ้อง  Olax psittacorum (Lam.) Vahl

ชื่ออื่น   กระดอกอก (สุพรรณบุรี); กระเดาะ (สงขลา); กระเดาะอาจิง (มาเลย์-นราธิวาส); กระทกรก (ภาคกลาง); กระทอก (ประจวบคีรีขันธ์); กระทอกม้า (ราชบุรี); ควยเซียก (นครราชสีมา); ชักกระทอก (ประจวบคีรีขันธ์); นางจุม, นางชม (ภาคเหนือ); น้ำใจใคร่ (กาญจนบุรี, ราชบุรี); ผักรูด (ภาคใต้)

น้ำใจใคร่: ช่อดอกออกสั้น ๆ ตามซอกใบ กลีบดอก 2 กลีบแฉกลึกประมาณกึ่งหนึ่ง พับงอกลับ ดูคล้ายมี 5 กลีบ เกสรเพศผู้ที่สมบูรณ์ 3 อัน เกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน 5 อัน ผลมีกลีบเลี้ยงที่ขยายหุ้ม (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)



เอกสารอ้างอิง

Sleumer, H. (1984). Olacaceae. In Flora Malesiana Vol. 10: 6–9.