ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 2 ม. แยกเพศร่วมต้น หูใบยาวประมาณ 2 มม. ใบเรียงตรงข้ามหรือเรียงสลับระนาบเดียว รูปรีถึงรูปใบหอก ยาว 4–14 ซม. ก้านใบยาว 0.4–1 ซม. ช่อดอกสั้นหรือยาวได้ถึง 5 ซม. ดอกเพศเมียอยู่ที่โคน ดอกเพศผู้ก้านดอกสั้น กลีบเลี้ยงรูปสามเหลี่ยม ยาว 0.6–1 มม. ขอบจักชายครุย ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ 1 มม. ดอกเพศเมียก้านดอกขยายในผล ยาวได้ถึง 3 มม. กลีบเลี้ยงรูปไข่ ยาวประมาณ 1.5 มม. ก้านเกสรเพศเมียสั้น ยอดเกสรยาว 2–2.5 มม. ผลจักเป็นพู เส้นผ่านศูนย์กลาง 5–7 มม. เมล็ดกลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2.5 มม.(ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ตาตุ่มทะเล, สกุล)

พบที่พม่า จีนตอนใต้ ไต้หวัน ภูมิภาคอินโดจีน และคาบสมุทรมลายู ในไทยพบทุกภาค ขึ้นริมลำธารในป่าดิบแล้ง ป่าดิบเขา และป่าดิบชื้น ความสูงถึงประมาณ 1500 เมตร ส่วน var. cochinchinensis หรือ ลิ้นกระบือ มีถิ่นกำเนิดในภูมิภาคอินโดจีน ท้องใบสีแดง เป็นไม้ประดับทั่วไปในเขตร้อน

ชื่ออื่น   ตาตุ่มไก่, ตาตุ่มนก (ประจวบคีรีขันธ์); ลิ้นกระบือขาว (จันทบุรี, ภาคกลาง)