ไม้ล้มลุก ใบเรียงตรงข้าม เรียงเป็นกระจุกเวียนรอบข้อ หรือเป็นกระจุกที่โคน ไร้ก้าน มีเส้นใบเส้นเดียว ดอกออกเป็นช่อกระจุกที่ปลายกิ่งหรือซอกใบ บางครั้งมีดอกเดียว กลีบเลี้ยงเชื่อมติดกันเป็นหลอด ส่วนมากมี 5 กลีบ เส้นกลางกลีบหนา กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดหรือรูประฆัง ส่วนมากมี 5 กลีบ พับจีบระหว่างกลีบ เกสรเพศผู้เท่าจำนวนกลีบดอก ติดใต้จุดกึ่งกลางหลอดกลีบดอก โคนก้านชูอับเรณูขยาย แบน รังไข่มีก้าน มีช่องเดียว ยอดเกสรเพศเมียแยก 2 แฉก ผลแห้งแตก เมล็ดขนาดเล็ก จำนวนมาก มีปีกแคบ ๆ

สกุล Gentiana มีประมาณ 360 ชนิด พบในแอฟริกา อเมริกา เอเชีย ยุโรป และออสเตรเลีย พบมากในประเทศจีน ในไทยมีประมาณ 10 ชนิด ชื่อสกุลเป็นภาษาละตินที่ใช้เรียกพืชที่ชอบขึ้นตามที่สูง

ไม้ล้มลุก ลำต้นสั้นทอดนอนหรือตั้งตรง แตกกิ่ง ใบเรียงรอบข้อชิดกันใกล้ปลายกิ่ง รูปไข่ ยาว 1–6 ซม. ขอบบาง โคนตัดโอบลำต้น ดอกออกเป็นกระจุกแน่นที่ปลายกิ่ง หลอดกลีบเลี้ยงยาว 4–8 มม. ปลายแยกเป็นแฉกรูปแถบหรือรูปใบหอก ยาวเท่า ๆ หลอดกลีบเลี้ยง ปลายแหลม ดอกสีม่วงอมน้ำเงิน หลอดกลีบดอกยาวประมาณ 1.3 ซม. กลีบรูปสามเหลี่ยม ยาวประมาณ 2 มม. ก้านชูอับเรณูยาว 3–5 มม. ก้านเกสรเพศเมียสั้นมาก ผลรูปไข่ ยาว 0.6–1.1 ซม. ปลายมีปีก ก้านยาวประมาณ 3.5 มม.

พืชถิ่นเดียวของไทย พบที่ภูกระดึง และภูหลวง จังหวัดเลย ขึ้นตามทุ่งหญ้า หรือที่โล่งในป่าสนเขา ความสูงประมาณ 1200 เมตร แยกเป็น subsp. ting-nung-hoae (Halda) T.N.Ho พบที่กัมพูชา ส่วน subsp. nudicaulis พบที่อินเดีย พม่า และคาบสมุทรมลายู

ชื่อพ้อง  Gentiana lakshnakarae Kerr, G. hesseliana Hosseus var. lakshnakarae (Kerr) Toyok.

ชื่ออื่น   ดอกหรีด (เลย); ดอกหรีดกอ, ลักษณา (ทั่วไป)

ไม้ล้มลุก ลำต้นเป็นเหลี่ยม มีปีกแคบ ๆ ใบรูปไข่ ใบตามกิ่งขนาดเล็กกว่าใบตามลำต้น ยาวได้ถึง 1.3 ซม. โคนตัดโอบรอบลำต้น ขอบใบจักฟันเลื่อย หลอดกลีบเลี้ยงยาว 4–7 มม. มีสันเป็นปีกตามยาว ปีกจักชายครุยสั้น ๆ กลีบรูปใบหอก ยาว 2–5 มม. ปลายมีติ่งแหลม ดอกสีม่วงอมน้ำเงิน หลอดกลีบดอกยาว 1–2.5 ซม. กลีบรูปสามเหลี่ยม ยาว 4–5 มม. แฉกลึกไม่เท่ากัน แฉกสั้น กลีบพับจีบจักชายครุย ก้านชูอับเรณูยาว 5–7.5 มม. ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 7 มม. ผลรูปขอบขนาน ยาว 1.5–2 ซม. ก้านยาวประมาณ 8 มม.

พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือที่ดอยเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ขึ้นตามที่โล่งบนเขาหินปูน ความสูง 1600–1800 เมตร ส่วน subsp. leptoclada พบที่จีนทางตอนใต้ เกสรเพศผู้ยาวไม่เท่ากัน ก้านผลยาวได้ถึง 2 ซม.

ชื่อพ้อง  Gentiana australis Craib