ไม้ล้มลุกกึ่งพืชเบียน ใบเดี่ยวหรือใบจักแบบขนนก เรียงเวียน เรียงตรงข้าม หรือเป็นกระจุกรอบข้อ ช่อดอกแบบช่อกระจะ หรือช่อกระจุกแยกแขนงคล้ายช่อเชิงลด ออกตามซอกใบหรือปลายกิ่ง ใบประดับคล้ายใบ กลีบเลี้ยงเป็นหลอดหรือรูประฆังคล้ายรูปปากเปิด ปลายแยกเป็น 2–5 กลีบ กลีบดอกรูปปากเปิด กลีบบนงุ้มคล้ายหมวก กลีบล่าง 3 กลีบ เกสรเพศผู้ 4 อัน สั้น 2 อัน ยาว 2 อัน ก้านชูอับเรณูรูปเส้นด้าย ติดบนหลอดกลีบดอก ติดสลับกับกลีบดอก อับเรณูอยู่ใต้กลีบบน ก้านเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย ยอดเกสรเป็นตุ่ม ผลแห้งแตกกลางพู ปลายมีจะงอย เมล็ดจำนวนมาก ผิวเป็นร่างแห

สกุล Pedicularis เคยอยู่ภายใต้วงศ์ Scrophulariaceae เช่นเดียวกับอีกหลายสกุลที่เป็นพืชเบียน เช่นเดียวกับสกุล Alectra, Buchnera, Centranthera, Sopubia และ Striga ปัจจุบันอยู่วงศ์ย่อย Pedicularideae มี 600–800 ชนิด ส่วนใหญ่พบบริเวณเขตอัลไพน์ทางตะวันตกของจีนและแถบหิมาลัย ในไทยมี 4 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษาละติน “pediculus” แมลงพวกเห็บ หมัด ตามความเชื่อที่ว่าเป็นที่อยู่ของพวกเห็บหมัดที่ติดจากสัตว์เลี้ยง และสัตว์เลี้ยงตัวอื่นจะติดเมื่อกินพืชสกุลนี้เป็นอาหาร

ไม้ล้มลุก สูง 40–60 ซม. ลำต้นมีขน ใบเรียงเป็นวง 3–4 ใบ รูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 1.5–4.5 ซม. จักลึกแบบขนนก มีประมาณ 5–12 คู่ ขอบจักซี่ฟัน มีขนบางและแห้งทั้งสองด้าน ช่อดอกแบบช่อกระจะ ยาวได้ถึง 40 ซม. หลอดกลีบเลี้ยงยาว 0.8–1 ซม. เป็นสันตื้น ๆ ปลายแยกเป็น 5 กลีบ ยาวประมาณ 3 มม. รูปแถบ 1 กลีบ รูปใบหอกกลับ 4 กลีบ ขอบจัก ดอกสีชมพูถึงม่วงเข้ม หลอดกลีบดอกยาวประมาณ 2 ซม. กลีบปากบนรูปหมวก ยาวประมาณ 1 ซม. งุ้มเข้า กลีบปากล่างบานออก มี 3 กลีบ ยาวประมาณ 1 ซม. กลีบกลางกลม ยาวประมาณ 5 มม. กลีบข้างรูปรี ยาวประมาณ 6 มม. เกสรเพศผู้เกลี้ยง โคนอับเรณูแหลม ผลรูปไข่ ยาว 0.8–1.2 ซม. ปลายมีติ่งแหลม เมล็ดขนาดเล็กจำนวนมาก

พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือที่ดอยเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ขึ้นตามเขาหินปูนที่โล่ง ความสูง 1800–2100 เมตร