สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

จำปูน

จำปูน  สกุล
วันที่ 13 กันยายน 2559

Anaxagorea A.St.-Hil.

Annonaceae

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น ใบเรียงเวียน ดอกออกเดี่ยว ๆ หรือเป็นช่อสั้น ๆ ตามซอกใบหรือตามลำต้น กลีบเลี้ยง 2–3 กลีบ กลีบดอก 6 กลีบ เรียง 2 วง หรือลดรูปเหลือ 2–3 กลีบ กลีบหนา เกสรเพศผู้จำนวนมาก อับเรณูติดหันออก แกนอับเรณูมีรยางค์ คาร์เพลแยกกัน แต่ละคาร์เพลมีออวุล 2 เม็ด ก้านเกสรเพศเมียมีหลายรูปแบบ ยอดเกสรรูปตัวยู ผลย่อยรูปกระบอง แยกกัน มีก้าน แห้งแล้วแตก มี 1–2 เมล็ด เป็นมันวาว

สกุล Anaxagorea มีประมาณ 27 ชนิด ส่วนใหญ่พบในอเมริกากลางและอเมริกาใต้ ในไทยมี 2 ชนิด อีกชนิดคือ กำลังวัวเถลิง A. luzonensis A.Gray ชื่อสกุลตั้งตามนักปรัชญาชาวกรีก Anaxagoros (b.c. 500 BC)


จำปูน
วันที่ 13 กันยายน 2559

Anaxagorea javanica Blume

Annonaceae

ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 5 ม. ใบรูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 10–20 ซม. ก้านใบยาว 0.5–1 ซม. แต่ละช่อมีได้ถึง 4 ดอก ก้านดอกยาวประมาณ 1 ซม. ใบประดับ 1 คู่ กลีบเลี้ยงรูปรี ยาวประมาณ 7 มม. ขอบบาง ดอกสีขาวอมเขียว หนา กลีบวงนอกรูปไข่ ยาว 1.8–2 ซม. มีก้านกลีบสั้น ๆ กลีบวงในรูปสี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด ยาวประมาณ 1.5 ซม. เกสรเพศผู้ยาวประมาณ 4 มม. อันที่เป็นหมันอยู่ด้านใน ยาวประมาณ 6 มม. ก้านชูอับเรณูสั้น มี 8–9 คาร์เพล เป็นเหลี่ยม ยาวประมาณ 3 มม. มีผลย่อย 4–8 ผล รูปกระบอง ยาว 2.5–3 ซม. มีก้านสั้น ๆ เมล็ดแบน เว้า ยาวประมาณ 2 ซม.

พบที่คาบสมุทรมลายู บอร์เนียว และชวา ในไทยพบทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ที่จันทบุรี และภาคใต้ตั้งแต่สุราษฎร์ธานีลงไป ขึ้นตามป่าดิบชื้น ความสูงระดับต่ำ ๆ เป็นไม้ประดับ ดอกมีกลิ่นหอมแรง บำรุงหัวใจ แยกเป็น var. tripetala Corner หรือจำปูนเบตง กลีบดอกมี 3 กลีบ

ชื่อสามัญ  Twin-seed

จำปูน: กลีบเลี้ยง 2–3 กลีบ กลีบดอกหนา มี 6 กลีบ เรียง 2 วง ผลรวมมีผลย่อย 4–8 ผล รูปกระบอง แยกกัน (ภาพ: สุคนธ์ทิพย์ ศิริมงคล)



เอกสารอ้างอิง

Li, B. and M.G. Gilbert. (2011). Annonaceae (Anaxagorea). In Flora of China Vol. 19: 673.

Sinclair, J. (1955). A revision of the Malayan Annonaceae. Gardens’ Bulletin Singapore 14(2): 346–349.