ไม้พุ่ม สูง 1–5 ม. มีขนละเอียดหรือขนเอนสีน้ำตาลแดงตามกิ่ง แผ่นใบด้านล่าง กลีบเลี้ยง รังไข่ และผล ใบรูปไข่ รูปไข่กลับ หรือรูปใบหอกกลับ ยาว 1.5–10 ซม. ก้านใบยาว 0.2–0.6 ซม. ช่อดอกมี 2–6 ดอก ก้านดอกยาวประมาณ 8 มม. กลีบเลี้ยงแฉกลึก รูปสามเหลี่ยม ยาว 3–7 ซม. ขอบมีขนครุย ดอกรูประฆัง สีแดงอมชมพูหรือแดงเข้ม มีจุดสีเข้มกระจาย ยาว 3.5–6 ซม. กลีบรูปไข่กลับ เกสรเพศผู้ 10 อัน ยาวไม่เท่ากัน โคนมีขน ก้านเกสรเพศเมียยาวกว่าเกสรเพศผู้ ผลรูปไข่ ยาว 0.5–1 ซม.

พบที่จีน ไต้หวัน ญี่ปุ่น พม่า และลาว ในไทยพบทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ภูเรือ ภูหลวง และภูกระดึง จังหวัดเลย ขึ้นตามชายป่าหรือริมลำธารในป่าดิบเขา และป่าสน ความสูง 1000–1300 เมตร แยกเป็น var. mesembrinum Rehder ดอกสีขาวหรือชมพู พบที่จีนตอนใต้ และพม่าตอนบน

ชื่อสามัญ  Indian Azalea

ไม้พุ่ม สูง 1–3 ม. กิ่ง ใบ และผลอ่อนมีขนยาวหนาแน่น มีเกล็ดรังแคตามกิ่ง แผ่นใบด้านล่าง ก้านดอก กลีบเลี้ยง และผล ใบรูปไข่กลับหรือรูปขอบขนาน ยาว 3–5 ซม. แผ่นใบค่อนข้างหนา ก้านใบยาว 2–7 มม. ช่อดอก มี 2–5 ดอก ก้านดอกยาว 3–7 มม. มีขน กลีบเลี้ยงจักไม่ชัดเจน ขอบมีขนครุย ดอกรูปแตร สีขาวหรืออมชมพู ยาว 5–7 ซม. ปลายแฉกตื้น ๆ ด้านนอกมีขนสั้นนุ่ม เกสรเพศผู้ 10 อัน ยาวเท่า ๆ กัน ประมาณหลอดกลีบดอก ยื่นพ้นปากหลอดกลีบดอกเล็กน้อย โคนมีขนยาว อับเรณูยาวประมาณ 5 มม. รังไข่มีเกล็ดรังแค ก้านเกสรเพศเมียยาวกว่าเกสรเพศผู้ ผลรูปทรงกระบอก ยาว 0.5–1 ซม.

พบที่อินเดีย จีนตอนใต้ พม่า ลาว และเวียดนาม ในไทยพบทางภาคเหนือที่เชียงใหม่ น่าน พิษณุโลก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่เลย ขึ้นตามป่าสนเขาหรือที่โล่งบนเขาหินปูน ความสูง 1600–2200 เมตร

ชื่อพ้อง  Rhododendron ludwigianum Hosseus, R. lyi H.Lév.

ชื่ออื่น   กุหลาบขาว, กุหลาบขาวเชียงดาว, คำขาวเชียงดาว (ทั่วไป); ดอกสามสี, ไม (เลย)

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง 15 ม. ใบรูปรีถึงรูปใบหอก ยาว 5–17 ซม. แผ่นใบเกลี้ยง ก้านใบยาว 1–1.5 ซม. ช่อดอกมี 1–5 ดอก ก้านดอกยาว 1–2 ซม. เกลี้ยง กลีบเลี้ยงขนาดเล็ก จักตื้น ๆ ดอกรูปแตรแคบ ยาว 4–5.5 ซม. กลีบแฉกลึก สีขาวมีปื้นสีเหลืองด้านใน เกสรเพศผู้ 10 อัน ยาวเท่า ๆ กัน ยาว 3.5–4 ซม. โคนก้านชูอับเรณูมีขนเป็นขุย รังไข่เกลี้ยง ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 5 ซม. ผลเกลี้ยง รูปทรงกระบอก ปลายแหลมยาว ยาว 3.5–7 ซม.

พบที่อินเดีย จีน ไต้หวัน ญี่ปุ่น พม่า ภูมิภาคอินโดจีน และคาบสมุทรมลายู ในไทยพบทางภาคเหนือที่เชียงใหม่ น่าน ภาคตะวันออกที่เขาใหญ่ จังหวัดปราจีนบุรี และภาคใต้ที่นครศรีธรรมราช ยะลา ขึ้นตามป่าดิบแล้งที่ชุ่มชื้น และป่าดิบเขา ความสูง 700–1500 เมตร

ชื่ออื่น   กุหลาบป่า (ทั่วไป); คำขาว (เชียงใหม่)

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น อาจสูงได้ถึง 30 ม. เปลือกแตกเป็นแผ่น มีเกล็ดขุยและขนสีขาวเทาอมน้ำตาลเหลืองหนาแน่นตามแผ่นใบด้านล่าง ก้านใบ ก้านดอก และรังไข่ ใบรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 7–15.5 ซม. ก้านใบยาว 1–2 ซม. ช่อดอกมี 10–20 ดอก ก้านดอกยาว 0.5–1 ซม. กลีบเลี้ยงรูปสามเหลี่ยม ยาว 1–2 มม. มีต่อมกระจาย ดอกรูประฆัง สีแดง หลอดกลีบดอกยาว 1.5–3 ซม. กลีบรูปรีกว้าง ยาว 1–2 ซม. ปลายกลีบเว้าตื้น มีต่อมน้ำต้อยเป็นแถบหรือจุดกระจาย เกสรเพศผู้ 10 อัน ยาวไม่เท่ากัน ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 2.8 ซม. ผลรูปทรงกระบอก ยาว 1.5–3 ซม.

พบที่อินเดีย จีนตอนใต้ และพม่า ในไทยพบทางภาคเหนือเชียงใหม่ ขึ้นตามป่าดิบเขา ความสูง 2200–2500 เมตร แยกเป็น var. peramoenum (Balf.f. & Forrest) T. L. Ming ใบเรียวแคบกว่า เกล็ดขุยและขนไม่หนาแน่น พบที่อินเดียและทางภาตตะวันตกของจีน คำระบุชนิดตั้งตามนักพฤกษศาสตร์ชาวฝรั่งเศส Père Jean Marie Delavay (1834–1895)

ชื่อพ้อง  Rhododendron arboreum Sm. subsp. delavayi (Franch.) Chamb.

ชื่อสามัญ  Delavay’s Rhododendron

ชื่ออื่น   กุหลาบแดง, กุหลาบพันปี (ภาคกลาง); คำแดง (เชียงใหม่)

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น บางครั้งอิงอาศัย ใบเรียงเวียนหรือเรียงเป็นกระจุกที่ปลายกิ่ง ขอบเรียบ ช่อดอกแบบช่อกระจะหรือช่อเชิงหลั่นสั้น ออกสั้น ๆ ตามปลายกิ่ง ใบประดับย่อยมีหนึ่งคู่ รูปไข่ กลีบเลี้ยง 5–8 กลีบ ติดทน ดอกรูปแตร รูประฆัง หรือเป็นหลอด มี 5–8 กลีบ เรียงซ้อนเหลื่อมในตาดอก เกสรเพศผู้ส่วนมากมี 5–10 อัน ยาวเท่า ๆ กันหรือไม่เท่ากัน ติดที่โคนกลีบดอก อับเรณูมีรูเปิดด้านบน จานฐานดอกหนา จักเป็นพู ส่วนมากมี 5–10 พู รังไข่ส่วนมากมี 5 ช่อง มักมีขนหรือเกล็ดรังแค ก้านเกสรเพศเมียติดทน ยอดเกสรเป็นตุ่มหรือรูปจาน จักมน ผลแห้งแตกตามรอยประสาน เมล็ดขนาดเล็ก จำนวนมาก รูปกระสวย มีปีกบาง ๆ ปลายทั้งสองด้านมีรยางค์ หรือขนรูปเส้นด้าย

สกุล Rhododendron มีขนาดใหญ่ที่สุดในวงศ์ Ericaceae แยกเป็นหลายสกุลย่อย ตามลักษณะช่อดอกออกตามปลายกิ่งหรือด้านข้าง มีเกล็ดหรือไม่มี การแตกของใบและการผลัดใบ มีประมาณ 1000 ชนิด พบในเอเชีย ยุโรป อเมริกาเหนือ และออสเตรเลีย ในไทยมีประมาณ 10 ชนิดชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “rhodon” กุหลาบ และ “dendron” ต้นไม้ หมายถึงต้นไม้ที่ดอกคล้ายกุหลาบ

ไม้พุ่มอิงอาศัยหรือขึ้นตามพื้นดิน อาจสูงได้ถึง 5 ม. มีเกล็ดสีน้ำตาลแดงหนาแน่นตามแผ่นใบด้านล่าง ก้านดอก กลีบเลี้ยง รังไข่ และผล ใบรูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 4–15 ซม. ก้านใบยาว 1–2.2 ซม. ช่อดอกออกสั้น ๆ ตามปลายกิ่ง มี 3–8 ดอก ใบประดับรูปเส้นด้าย ยาวประมาณ 1.5 ซม. ก้านดอกยาว 0.6–1.5 ซม. กลีบเลี้ยงจักรูปสามเหลี่ยมตื้น ๆ ดอกรูปแตร สีแดงส้ม มีเกล็ดกระจายด้านนอก หลอดกลีบดอกยาว 1.5–2.5 ซม. กลีบรูปไข่กว้าง ยาว 5–7 ซม. เกสรเพศผู้ 10 อัน ยาวเท่า ๆ กัน ยื่นพ้นปากหลอดกลีบเล็กน้อย ก้านเกสรเพศเมียยาวเท่า ๆ เกสรเพศผู้ ผลรูปทรงกระบอกเรียวแคบ ยาว 2–2.5 ซม. เมล็ดปลายมีรยางค์เป็นขนทั้ง 2 ด้าน

พบที่คาบสมุทรมลายู สุมาตรา ชวา และบอร์เนียว ในไทยพบทางภาคใต้ตอนล่างที่ยะลา ขึ้นตามสันเขา ความสูงถึงประมาณ 1500 เมตร

ชื่ออื่น   กุหลาบแดง, กุหลาบแดงทักษิณ, กุหลาบมลายู (ทั่วไป)