Index to botanical names
กระเจี๊ยบมอญ
Malvaceae
ไม้ล้มลุก ใบเรียงเวียน ขอบเรียบหรือจักเป็นพู ดอกออกเดี่ยว ๆ ตามซอกใบ ริ้วประดับมี 5–15 อัน ติดทน กลีบเลี้ยงรูปใบพายแยกด้านเดียว ปลายแยกเป็นแฉกขนาดเล็ก 5 แฉก ร่วงพร้อมกลีบดอก กลีบดอก 5 กลีบ มีสีเข้มตรงกลาง เส้าเกสรสั้นกว่ากลีบดอก เกสรเพศผู้จำนวนมาก รังไข่มี 5 ช่อง ออวุลจำนวนมาก เกสรเพศเมียไร้ก้าน ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น 5 ตุ่ม ผลแห้งแตกตามยาว เมล็ดจำนวนมาก ผิวเรียบ สกุล Abelmoschus อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Malvoideae คล้ายกับสกุล Hibiscus แต่กลีบเลี้ยงรูปใบพายแยกจรดโคนด้านเดียว มีประมาณ 15 ชนิด ส่วนมากพบในเอเชียเขตร้อน ในไทยมีพืชพื้นเมือง 2 ชนิด ไม้ต่างถิ่น 3 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษาอาหรับ “abul-l-mosk” หมายถึงแหล่งของน้ำหอมกลิ่นชะมดที่ได้จากเมล็ด
ไม้ล้มลุก ส่วนมากมีขนคล้ายหนามกระจาย ลำต้นกลวง หูใบรูปเส้นด้าย ใบรูปฝ่ามือ มี 3–7 พู เส้นผ่านศูนย์กลาง 5–30 ซม. ขอบใบจักซี่ฟันห่าง ๆ ก้านใบยาว 7–30 ซม. ก้านดอกยาว 0.5–5 ซม. ริ้วประดับมี 7–12 อัน รูปแถบ ยาว 0.5–1.8 ซม. กลีบเลี้ยงยาว 2–3 ซม. มีขนสั้นละเอียดรูปดาวหนาแน่น ดอกสีเหลืองนวล ดอกบานเส้นผ่านศูนย์กลาง 5–7 ซม. กลีบรูปไข่กลับ ยาว 3.5–5 ซม. เส้าเกสรยาว 2–2.5 ซม. ผลรูปทรงกระบอก ยาว 10–25 ซม. ปลายมีจะงอย เมล็ดสีน้ำตาลอมเทา ยาว 4–5 มม. มีปุ่มกระจาย ถิ่นกำเนิดในอินเดีย ปลูกเป็นผักสวนครัวโดยเฉพาะในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรือขึ้นเป็นวัชพืช ฝักอ่อนรับประทานเป็นผัก มีสรรพคุณรักษาโรคกระเพาะอาหารและลำไส้
ชื่อสามัญ Lady’s finger, Okra
ชื่ออื่น กระเจี๊ยบ, กระเจี๊ยบมอญ, มะเขือทะวาย, มะเขือมอญ (ภาคกลาง); มะเขือพม่า, มะเขือมื่น, มะเขือละโว้ (ภาคเหนือ)
กระเจี๊ยบมอญ: หูใบรูปเส้นด้าย ใบรูปฝ่ามือ กลีบดอกมีสีเข้มตรงกลาง ยอดเกสรเพศเมียมี 5 ตุ่ม ผลรูปทรงกระบอก (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)
Tang, Y., M.G. Gilbert and L.J. Dorr. (2007). Malvaceae. In Flora of China Vol. 12: 283, 285.